Ata Yadigârı Dokuma Dededen Toruna Geçti

Tire’ye özel bir dokuma türü olan Beledi Dokuma bugün yaşayan en yaşlı dokuma ustası Saim Bayrı’nın (86) kızı Gülnur Yaykal’ın usta öğreticiliğinde kızı Nurefşan Yaykal (27)’ın da katıldığı kursta yeni ustalarını arıyor.

Osmanlı’dan günümüze ulaşan 500 yıllık Beledi Dokuma, Tire Belediyesi Kadın Dayanışma Merkezindeki kursta yeni ustalarını arıyor.   BEN YETİŞMESEYDİM 40-50 SENE ÖNCE BİTECEKTİ   Kursu ziyaret eden 70 yıllık Beledi Dokuma Ustası Saim Bayrı, “14 yaşında babamdan öğrendim. Babam emmisinden öğrenmiş. Biz 4 kardeşiz üçümüz dokumacıydık. Bunun gibi evlerde 3-4 aile dokurdu. Simaları hala hatırımdadır. Beledi dokuması değerli bir sanat. Nispeten kolaylaştı şimdi. Çözgü olarak fabrikasyon bobin yapılıyor. Eskiden bir hafta çözgü hazırladık. Kadınlar yapardı. 4,5 kilo top halinde ip gelirdi. 120 metre kumaş çıkardı bu ipten 1 ay dokunurdu. Ben günde 6-7 metre işlediğimi biliyorum. Beledi yorgan, yastık yüzü, divan örtüleri yapılırdı. Zaman değişti yeniliklere geçildi. Bu sanat ben yetişmeseydim 40-50 sene önce bitecekti. 6. Usta benim Tire’de yetişen. Bizim çocuklar kız oldukları için pek çıkmadı işleyen. 3 kadın çıktı bu işi yapan Tire’de” dedi.   İNŞALLAH HER ÖĞRENCİYE TEZGÂH VERİRLER   2008 yılında Tire Çıraklık Eğitimi Merkezinde Beledi Dokuma kursu açıldığını ve kendisinin kurs öğretmenliği yaptığını kaydeden Usta Saim Bayrı, “Gece gece Ekinhisarından Çıraklık Eğitime gelip gittim. Bana verilen usta öğreticilik parası dolmuş parası değildi. Tek öğrenci yetişsin diye gece gece geldim gittim. 17 çırak vardı. Bunların içinden çıkmadı. Sonra Tem Tıpırdık öğrendi benden bir tek. Şimdi çocuklarım öğrendiği için büyük mutluluk hissediyorum. Kendimi zor zapt ediyorum. Her öğrenciye birer tezgâh verirler ve hepsi meslek sahibi olup para kazırlar inşallah” şeklinde konuştu.   BU DOKUMA BİZİM GENLERİMİZDE VAR   Dokuma Ustasının kızı Gülnur Yaykal, “Beledi dokuma bizim genlerimizde var. Babamın anlattığı gibi atalarımızdan kaldı. Çocukken her şeyi gördük her şeyin içinde aşinalık alarak büyüdük. Fiziken tezgâha oturmamakta. Geç otursam da tezgâha 1 haftada öğrendim, çekirdekten yetiştiğim için. Düzeni, işlemeyi sağ olsun babamdan son dakikada aldık bu işi. 13 öğrencim var bu sene kadın danışmada öğretmenlik yapmaya başladım. Öğrencilerim de hızla öğrendi” dedi.   HEDEFİMİZ BU DOKUMAYI DÜNYAYA DUYURMAK   Dokuma Ustasının torunu ve aynı zamanda kursiyer olan Nurefşan Yaykal (27), “Annem bu tezgâhı öğrenirken biraz zorluk çekti. Tezgâhın düzenini oturtmakta zorlandık. Anneme destek oldum bu süreçte. Annemin hep yanında olacağım ve bu dede mesleğini sürdürmek için çalışacağız. Hedefimiz bu dokumayı dünyaya duyurmak. Ülkemizde böyle bir essiz bir tezgâh var deyip dünyaya ismimizi duyurmak istiyoruz” dedi.   KURSİYERLER DOKUMANIN YAŞAMASINI İSTİYORLAR   Kursiyer Nüket Yükçü, “Ben Saim ustayla kızımın üniversitedeki ödevi nedeniyle tanışmıştım. Bu işin yapıldığını o zaman duymuştum. Şimdi keşke o zamanlar öğrenseymişim diye pişmanım. O zaman da evlatlarınız öğrenmiyor mu demiştim. Bu gün burada olmaktan çok mutluyum. Herkese tavsiye ediyorum. İnşallah ileride çok güzel yönlere gidecek” dedi.   Kursiyer Aysun Kaftan, “Bu sene böyle bir kurs açıldığını duyar duymaz gittim. En büyük üzüntü duyduğum şey bu 13 ayaklı tezgâhın bize uzakta kalmış olması. Buradaki dokuduğumuz kalp desenleri bizim çocuklarımıza olan sevgimizi yansıtıyor. Bu kursların ve tezgâh dokumasının devam etmesini istiyorum. İş olarak da düşünüyorum. İç ve dış pazara ürün çıkarmak istiyorum” dedi.   SAİM USTA DOKUMANIN İNCELİKLERİNİ AKTARIYOR   Kursu ziyaret eden Beledi Dokuma Ustası Saim Bayrı, dokumanın incelikleri ile ilgili sırları da kursiyerlere aktarıyor. Beledi dokumaları 24 çerçeveye, 16 ya da 13 pedalla kumanda edilebilen tezgâhlarda dokunuyor. Bu tezgâhlarda ortaya çıkan dokuma, çift katlı ve çok dayanıklı bir dokuma cinsi. Zemin renkleri isteğe göre yeşil, kırmızı ve koyu mavi, motif renkleri ise beyaz ve sarı yapılıyor. Desenler bademli, kelebek, hebib döşeği, evsat, altıparmak, düz bastı, sepet gibi isimler alıyor.   Dokumaların eni genelde 60 cm uzunluğunda. 13 ayaklı tezgâhı, ustası tarafından bir ayda sıfırdan kurulan çözgüleri ile yaklaşık 10 günde hazırlanan beledi dokuma, tüm gün çalışılarak en fazla 1 metre dokunabiliyor. En önemli özelliklerinden biri, kumaşın iki yüzünün de dokunması ve çift taraflı kullanılabilmesi. Diğer önemli özelliği ise 60 cm enindeki dokuma tezgâhında, kumaşın boyunun uzatılmasıyla sınırsız sayıda desen oluşturulabilmesi.